|
درباره وبلاگ  پاسخ به سوالات و مشكلات روانشناسي.مشاوره خانواده .كودك.تحصيلي.ازدواج وطلاق ....... آخرین مطالب آرشيو وبلاگ پيوندها
نويسندگان
|
فاطمه علیدادی
روانشناس- استاد دانشگاه - مشاور خانواده.كودك.تحصيلي-عضو انجمن روانشناسان ايران
دنیای امروز ، نوجوانان بیشتری نسبت به سایر زمان ها دارد.طبق سرشماری سال 1375،25% جمعیت کشور ایران را افراد19-10سال تشکیل می دهند . این تعداد افزون بر 16 میلیون نفر جمعیت میباشد.تاثیر دوره جوانیبر بقیه سالهای زندگیحیاتی است. نوجوانی زمان گذر از کودکی به بزرگسالی و آمادگی برایبزرگسالی است. نوجوانی زمان اکتسابباروری،اکتساب خصوصیات عاطفی هیجانی بزرگسالی، زمان کسب هویتفردی و اجتماعی و ... میباشد. بلوغفیزیکی،روانی و عاطفی درنوجوانیمتحولشده و ادامه می یابد. بسیاري از مشکلات جسمانی،روانی،اجتماعی و رفتارهای ناسالم ریشه در زمان نوجوانی دارند. ازدواج های ناموفق،حاملگی هایپرخطر،مرگ و میر ها،عادات ورفتارهای ناسالم از این زمان شدت می گیرند . تحقیقات نشان می دهندکه بیشتر افراد سیگاری اولین سیگار را در زمان بلوغ تجربه کرده اند.نوجوانان آینده سازان جامعه هستند. نوجوانان کنونی، جامعه و دنیا دهه های آینده را اداره خواهند کرد . پس پرداختنبه سلامت نوجوانان سرمایه گذاری برای آینده است. چالشهای سلامت در این دورانچیست؟با اینکه نوجوانی درفرهنگ ها اغلب با جشن و شادی همراه است ولینوجوانان برداشت خوبی از بلوغ و بزرگ شدن ندارند. یک نظر سنجیاز دختران روستایی نشان داد که اکثر دختران نگرش منفی و احساس ترس و نگرانی ازبلوغ دارند و اکثراً رفتارهای ناسالم بهداشتی درباره قاعدگی از خودنشان می دهند. یافتههای مطالعه دیگری نشان داد که حدود 19-16% دختران و 19% پسران،بلوغ را حادثه ای خوشحال کننده و امیدوار کننده می دانند. نوجوان تغییراتی در جسم و روحخود احساس میکند. سئوالاتی برای او مطرح میشود ودچار اضطراب می گردد. به خود می گویداین علائم چیستکهدرمن رخ می دهد؟ آیا این تغییرات طبیعی است؟ آیا در همهاتفاق می افتد؟ چه تغییراتی طبیعی هستند؟ من کی ام ؟..... او نیاز به تطابق با این تغییراتدارد. دردنیا نیمی از نوجوانان درمقابل ایدز و بیماریهای مقاربتی وحاملگی حفاظت کافی ندارند؛درمعرض روابط جنسی ناسالم و حفاظتو حمایت نشده، مصرف مواد، بیماریهای مقاربتی، روابط جنسی فارغ از مسئولیت، حاملگیزودرس،خشونت،شکست دردرس و مدرسه و موارد مربوط به سلامت فردی، تغذیه، ورزش ... هستند. از مسائل دیگر آن است کهدخترانرفتارهای سلامت مناسبی در ضمن قاعدگی ندارند. عموماً منبع اکتساب اطلاعاتآنان،دوستان،کتبومجلات .... میباشد؛به نظر میرسد که نحوه برداشت افراد جامعهاز جنسیت و نقش جنسیتی خود سالم نیست و این امر موجب تظاهرات مختلف، اختلالات سلامتجسمانی، روانی،عاطفی واجتماعی میشود. پس بصورت خلاصه می توان نتیجه گرفت که توجه بهمقوله بهداشت در این سنین و بخصوص بهداشت بلوغ و باروری هم اولویت بهداشتی و همدارای نتایج طولانی مدت برایسرمایه های آینده و آینده سازان جوامعاست. توجه داشته باشیم کهنوجوان در سنین بلوغ نیاز مبرمی به اطلاعات صحیح در زمینه بدن و سلامت خوددارد . بدیهی است اگر نوجواناطلاعات صحیحرااز منابعسالم دریافت نکند،اطلاعات خود راازمنابع ناسالم کسب خواهد کرد ودر این صورتصدمات طولانی مدتخواهد دید. سخني با پدر ومادرها: شناخت نوجوان كار چندان آساني نيست، بيشترين تجربه هايي كه در گذشته كارساز بود، امروز كارآيي خود را از دست داده و عصر تكنولوژي همه چيزرا در هم ريخته است. اختراعات ، ابداعات و اكتشافات گوناگون، در گوشه و كنار جهان ، روي افكارآنان تاثير گذاشته است، بطوريكه نوجوان اكنون با ديدي متفاوت به مسايل پيرامون خود مي نگرد. نوجوان در گذشته به لباس ، اهميت چنداني نمي داد، كافي بود پوشاكي مناسب بر تن داشته باشد؛ ولي امروز، نوع لباس، رنگ ، طرز دوخت و حتي دكمه هاي آن مورد توجه وي قرار دارد.مد وپيروي از آن ، از شيوه هاي بالندگي نوجوانان شده است، در گذشته ، غالبا هر چند نفر در يك اتاق مي خوابيدند و صدايشان هم در نمي آمد، ليكن امروزه هر نوجواني طالب اتاقي جداگانه است؛ بنابراين، مشاهده مي كنيم كه همه چيز ، دستخوش تغيير و تحول گرديده و حاصل اين تحولات : آن كه : اطاعت كردن ها، جاي خود را به نافرماني داده ، و چشم گفتن ها و حرف شنوي ها ، مبدل به " تمي توانم" ها و " نمي شود" ها شده است. پدران امروز از نوجوانان خود انتظار اطاعت بدون چون و چرا دارند، و هميشه شكايت مي كنند كه: ما در جواني ، چنين و چنان بوديم! ولي آن نوجواني كه فلان فيلم جديد را در تلويزيون يا سينما ديده و درباره آن با والدينش ، به بحث و گاهي به جدل مي نشيند ، نمي تواند كوركورانه مطيع و فرمانبردار باشد، امروز ديگر دوره نصيحت و وصيت سپري شده و نوجوان از "بكن و نكن" ها خسته است، و به طنز مي گويد :" والدين ما زيادي براي ما بالاي منبر مي روند!" آيا اين همه تحولات و تغييرات نبايد ، انديشه در روش تعليم و تربيت را به ما يادآور شود؟! مسلما هيچ پدر و مادري علاقمند نيست كه با نوجوانش " بگو ، مگو" داشته باشد، ولي متاسفانه گاهي ، ناچار به اين كار مي شود؛ عيب از كجاست و مقصر كيست؟ تقصير نوجوان است ، يا تقصير پدر ومادرها؟! شايد هم هيچ كس مقصر نيست ؛ اصلا چرا دنبال مقصر بگرديم ؟ چرا به تغييرات و تفاوتها انديشه نكنيم؟ نقش والدین ، مربیان و اولیای امور نكات حائز اهميت در برخوردبا نوجوان كه بايستي از طرف والدين ، مربيان و اولياي امور مورد توجه قرار گيرند تا او بتواند دوران بحراني بلوغ را به سلامت پشت سر بگذارد برخي در ذيل اشاره شده است ، اميد است با در نظر گرفتن اين نكات ضروري به خود و فرزندمان كمك نمائيم:· عدم درک نوجوان از طرف افراد با صلاحیت ، باعث سوق پیداکردننوجوان ، به طرف منابعناصالح میشود و اغلب زیر بنایرفتارهای ناهنجار ،دربزرگسالی را فراهم می آورد. نقش حیاتیافرادکلیدی فوق به قرار زیر است: · احترام به نوجوان · ابراز علاقه و محبت به نوجوان،به ترتیبی کهنوجوان خود را شایسته دوست داشتن احساس کند · درکنار اوونه درمقابل اوبودن · دوست بودن با نوجوانبهجای ارباب و دشمن اوبودن · ایجاد عزت نفس در نوجوان · دادن شخصیت به نوجوان به ترتیبی که نوجوان نیاز به نشان دادن خودبه طریق رفتارهای پرخطر و ماجراجویانه نداشته باشد . ممکن است که مصرف مواد مخدر ازطرف نوجوان به دلیل دستیابیبه احساس استقلال از والدین و مخالفت صریح در مقابلمعیارهای جامعه و مقابله با اضطراب، گوشه گیری و افسردگی یا پذیرفته شدن از طرفگروه همسال باشد. فراراز خانه می تواند یکی از نشانه های مهماسترس های محیطی برروی نوجوان باشد . عواقب این اقدام بررویسلامت فرد واضح و روشن است. والدین و اولیاء با حمایت نوجوانمی توانند از این امر جلوگیری کنند. · حمایتاز نوجوان باایجاد فضایی آرام،پرمحبت، به دور از مناقشات و قهر وغضب · مشورت بانوجوان به جای قهر و تحکم ،راهنمایی برای انتخاب صحیح · درک وضعیت بحرانی بلوغ · کمک به هدایت نوجوان، برای عبور از مرحله نوجوانی و پذیرفتنمسئولیتهای بزرگسالی،نقطه اتکا بودن برای او،پشتیبان او بودن · دانش و درک از خصوصیات و شرایط زیستی و فیزیولوژیک بلوغ نوجوان · شناخت مسائل و مشکلات و نحوه برخورد صحیح با آن · ایجاد اعتماد در نوجوان به ترتیبیکه اووالیدینو افراد ذیصلاح را مورد اعتمادترین و معتبرترین افراد بداند. · راهنمایی و هدایت نوجوان درانتخاب دوستان مناسب · رابطه همدلانه و صمیمانه به جای تمسخر او · دردسترس بودن برای مشاوره ویاریرساندن بهاو · ایجاد سرگرمی سازنده درمنزل و خارج از منزل · تشویق برای فعالیت درگروههای همسال ازقبیل فعالیت های ورزشی ،هنری ، درسی و تحصیلی ، تفریحی،آموزشی · نظارت بر نیازمندی های بهداشت و سلامتی ازقبیل تغذیه ، ورزش ،رفتارهای سالم · دادن اطلاعات مورد لزوم درباره تصمیمات مهم زندگی از قبیل ازدواج، بارداری ، دوستیابی و دانش جنسی و جنسیتی ، جایگاه ها ، حقوق و احترام افراد · جلوگیری از خشونت و رفتارهای مخرب ، کنترل انگیزه های رفتارهایناسالم · کمک به ایجاد اعتماد بهنفس و تحت تاثیردیگران نبودن،به نحوی که نوجوان توان تجزیه و تحلیل شرایط وشهامت گفتن« نه» راداشته باشند. ويژگي هاي دوران بلوغ:بلوغ زمان تغييرات سريع است.بلوغ با تغييرات مشخص و رشد سريع در همه اندامهاي بدن همراه است.تغييرات ناگهاني و سريعي كه هنگام بلوغ اتفاق مي افتد ، موجب سراسيمه شدن ، دست پاچگي و نگراني نوجوان مي شود و در خيلي از موارد منجر به بروز رفتارهاي ناهنجار و غير مطلوبي در آنان مي گردد. تغييرات در دوران بلوغ: بلوغ بحراني ترين دوره زندگي هر فرد است و برخورد صحيح والدين به نوجوانان كمك مي كند تا اين دوره پر تلاطم را آرام پشت سر بگذارند. سالم يا فاسد بار آمدن نوجوان به چگونگي تربيت او در خانه و محيط اجتماعي بستگي دارد.تغييرات دوران بلوغ كه در پسر و دخترمتفاوت است شامل دو دسته اند: 1-تغييرات جسمي 2-تغييرات روحي رواني تغييرات دوران بلوغ در پسران: تغييرات جسمي : بارزترين اين تغييرات به خصوص در سالهاي 12 تا 17 سالگي است كه تحت تاثير هورمون جنسي مردانه بروز مي كند . در پسران صفات ثانويه جنسي ديرتر از دختران بروز مي كند. تغييرات جسمي حاصل از بلوغ پسران شامل: رشد موهاي زهار و زير بغل:ابتداموي زهار ( ناحيه تناسلي خارجي) و حدود 20 ماه بعد موي زير بغل ، سينه و صورت رشد مي كند و همزمان فعاليت غدد عرق و چربي افزايش يافته آكنه ايجاد مي شود. به دليل اثرات اجتماعي ، رويش موي صورت براي پسران اهميت زيادي دارد. احتلام شبانه: يك سال پس از رشد بيضه ها و معمولا شبانه يانزديك صبح و درخواب و به طريق غير ارادي اتفاق مي افتد. رشد قد، بازو و ساق: دراين دوره رشد جهشي قد شروع و به طور متوسط 7 تا 5/12 سانتي متر در سال به قد پسران افزوده مي شود و قدرت عضلاني و پهناي سينه افزايش مي يابد. تغيير صدا:به تريج اتفاق مي افتد ، ابتدا دو رگه و سپس صدا بم تر ومردانه مي شود. شروع تغييرات و سن بروز آنها در افراد مختلف متفاوت و تحت تاثير مجموعه عوامل هورموني ، ژنتيك و محيطي مي باشد كه در اين ميان تغذيه مناسب و كافي ، ورزش و فعاليت جسماني و رفاه جسمي و روحي تاثير به سزائي دارند. تغييرات روحي –رواني:
تغييرات اخلاقي كه در اين دوره براي نوجوان بروز مي كند:
در اين دوران خانواده موظفند نوجوان را آگاه سازند و اعتماد به نفس و استقلال و ابتكار آنان را پرورش دهند. تغييرات دوران بلوغ در دختران: تغييرات جسمي : علاوه بر بزرگ شدن همه جانبه اندام هاي بدن ، افزايش وزن وقد،برجسته شدن پستان ها، رشد موهاي زائد در ناحيه زهار و زير بغل، مهمترين تغييري كه در بدن دختران رخ مي دهد قاعدگي(عادت ماهيانه) است. تعريف قاعدگي: به خونريزي دوره اي رحم ، قاعدگي مي گويندو از زمان شروع خونريزي قاعدگي تا شروع خونريزي دوره بعدي طول مدت قاعدگي گفته مي شود كه معمولا 28 روز مي باشد و در برخي افراد بين 21 تا 35 روز است. طول مدتبين دو قاعدگي در يك نفر نيز عموما ثابت نيست. فاصله دو قاعدگي تحت تاثير اضطرابهاي محيطي ، تغييرات فصلي و چگونگي وضعيت تغذيه اي قرار دارد ، به طور مثال دختراني كه به مدت طولاني از خانواده دور مي شوند فاصله قاعدگي آنها نا منظم مي شود.بايد دانست بي نظمي قاعدگي تا ايجاد قاعدگي هاي منظم حداكثر دو سال طول مي كشد تا بدن با تغييرات هورموني هماهنگي يابد. خون قاعدگي به آهستگي و به تدريج طي چند روز ( به طور متوسط بين 3تا 7 روز) از بدن خارج مي شود. توجه داشته باشيد كه بر اثر تغييرات هورموني در بسياري از دختران ترشحات ديگري به غير از خون قاعدگي در طول ماه وجود دارد كه معمولا زرد كم رنگ و يا سفيد و يا بي رنگ مي باشد و بوي كمي دارد يا اصلا بوئي ندارد.اگر رنگ اين ترشحات قهوه اي يا سبز شود ويا بوي شديد داشته باشد ممكن است باعث خارش و سوزش شود، در اين وضعيت بايد به پزشك مراجعه شود. اختلالات پيش از قاعدگي: معمولا چند روز قبل از شروع قاعدگي تغييرات جسماني نظير كاهش يا افزايش اشتها ، خستگي ، بزرگ و حساس شدن پستان ها ، يبوست ، ورم ،سردرد و سرگيجه ، تغييرات خلقي نظير بد خلقي ، افسردگي،خواب آلودگي و بي حوصلگي ظاهر مي شود كه شدت اين علايم در افراد مختلف متفاوت وناشي از تغييرات هورمونيدر بدن مي باشد ومعمولا خود به خود از بين مي رود. در صورت شدت اختلالات فوق بايد به پزشك مراجعه كرد. مراقبت هاي بهداشتي دوران قاعدگي: به علت باز بودن دهانه رحم در اين دوران رعايت بهداشت فردي بسيار ضروري مي باشد وعدم رعايت آن ممكن است منجر با ايجاد عفونت و عوارضي نظير نازايي در آينده شود. اين امر فرد را از نعمت مادر شدن محروم مي كند و ممكن است زندگي خانوادگي آتي را دچار مشكل نمايد ، بنابراين توجه به نكات زيرحايز اهميت مي باشد:
چند نكته مهم در بهداشت فردي دختران: ü يكي از عوارض شايع دوران نوجواني آكنه معمولي يا جوش غرور است كه علت آن تغييراتي است كه در هورمونها صورت مي گيرد وبه خصوص در دختران قبل از شروع عادت ماهيانه شدت مي يابد عواملي نظير پوست چرب ونحوه تغذيه نيز در شدت آن دخالت دارد . درمان آكنه هاي ساده رعايت بهداشت پوست، شستشوي مرتب صورت با صابون هاي غير محرك و پرهيز از دست زدن به آنها مي باشد و در موارد آكنه شديد مراجعه به متخصص پوست توصيه مي شود . ü در خانم ها به علت نزديك بودن مقعد با فرج و نيز مجراي خروج ادرار ، امكان انتقال انواع ميكروبها به دستگاه تناسلي وجود دارد، بنابراين براي پيشگيري از وقوع عفونت به هنگام طهارت بايدابتدا فرج(قسمت جلويي) و سپس مقعد شسته شود و در دوران قاعدگي نيز پس از هر بار دستشوئي رفتن ( بخصوص بعد از اجابت مزاج ) شستشو به طريقه فوق صورت گيرد و پس از شستشو در صورت امكان با دستمال تميز خشك شود ، تا حد امكان از آب سرد استفاده نشود، زيرا ممكن است باعث بوجود آمدن انقباض و درد زير شكم شود. ü هيچگاه با دست كثيف يا آلوده طهارت نگيريد.از لباسهاي نخي استفاده شود و تعويض آنها زود به زود صورت پذيرد. لباسهاي زيررا بايد جدا از ساير لباسها بشوييد و درآفتاب خشك كنيد. هيچگاه از لباس زير ديگران استفاده نكنيد.
نامنظم بوده وعده های غذاییحذف وعده غذایی و برنامه غذایی نامنظم دردوره نوجوانی یک رفتار غذایی شایع است. معمولاً وعده صبحانه و ناهار بیشتر از وعده شام حذف میشوند و علت عمده آن برنامه درسی و فعالیتهای اجتماعی نوجوانان درطول روز است. محققی به نام Daniel درسال 1977طی مطالعه ای نشان داد که 50% نوجوانان دختر و پسر صبحانه نمی خورند. مطالعه دیگری نشان داده است اگرچه 89% نوجوانان مورد مطالعه از اهمیت مصرف صبحانه آگاه بودند اما فقط 50 درصد آنها بطور منظم صبحانه می خورند و نخوردن صبحانه با دریافت کم مواد مغذی همراه بوده است. مشکل نخوردن صبحانه در دختران بیشتر ازپسران مشاهده میشود. ü مصرف بی رویه تنقلاتبخش مهمی از رفتارهای غذایی نوجوانان مصرف بی رویه تنقلات است. این تنقلات معمولاً کم فیبر هستند و از نظر ویتامینA ، کلسیم و آهن که برای رشد ضروری است فقیرند. انتخاب صحیح تنقلات بعنوان میان وعده میتواند دردریافت مواد مغذی مورد نیاز نوجوانان اثر مثبت داشته باشد. تمایل به مصرف غذاهای آمادهاستفاده از غذاهای آماده بخصوص در نوجوانانی که وقت کافی ندارند معمول است. غذاهای آماده که درفروشگاهها و اغذیه فروشیها دردسترس هستند از نظر آهن، کلسیـــم، ویتامینB ، C، A و اسید فولیک فقیرند. تقریباً درتمام غذاهای آماده، میزان چربی، کلسترول و سدیم بالا است و دربیشتر آنها، 50% کالری از چربی تامین میشود. رفتارهای تغذیه ای نوجوانان و ارتباط آن با وزن و ظاهرفیزیکی پیروی از الگوی غذایی غیر طبیعی دردوران بلوغ به علت توجه خاص نوجوانان به ظاهر فیزیکی و داشتن اندام متناسب شایع است. مطالعه ای که درسال 1989 توسط Maloney و همکارانش در ایالات متحده آمریکا انجام شده است نشان داده است که از 318 دختر و پسر نوجوان 45% مایل بودند که لاغر بشوند و 37% آنها شروع به کاهش وزن کرده بودند. با افزایش سن نوجوانان، تمایل به کاهش وزن نیز افزایش می یابد. این مطالعه نشان داده است که 70% نوجوانان مورد مطالعه ادعا می کردند که درهمین زمان مادران آنها برای کاهش وزن رژیم غذایی داشته اند. شواهد دیگر نیز پیشنهاد میکند که از اوایل دوران بلوغ توجه به ظاهر و تناسب اندام تشدید میشود. محققین نشان داده اند که 90% نوجوانان مورد مطالعه برای حفظ تناسب اندام و زیبایی ظاهر خود تمایل به کاهش وزن داشته اند. ü ترس از چاقیتحقیقات نشان داده است که چاقی نوجوانی پیامدهای مهم اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی دارد. یک مطالعه بزرگ طولی که به مدت 7 سال در آمریکا انجام شده نشان داده است که درزنانی که از دوران مدرسه و نوجوانی اضافه وزن داشته اند شانس ازدواج کمتر بوده است و میزان درآمد کمتری داشته اند. این یافته ها بیشتر از آنکه به وضعیت اجتماعی- اقتصادی بستگی داشته باشد ناشی از نگرش خاص جامعه نسبت به افراد چاق است.
مطالعات اخیر نشان داده است که ترس از چاقی در نوجوانان و محدود کردن دریافت غذا متعاقب آن، نهایتاً کوتاه قدی و تاخیر دربلوغ را بدنبال خواهد داشت. ترس از چاقی درنوجوانان برخلاف بی اشتهایی عصبی (Anorexia nervosa) و بولمیا (bulimia nervosa) که از اختلالات تغذیه ای همراه با علائم بالینی میباشند، علامت واضحی ندارد و به این دلیل که والدین و اطرافیان نوجوان متوجه خودداری او از غذا خوردن به دلیل ترس از چاق شدن نمیشوند، بروز کمبودهای تغذیه ای در این دسته از نوجوانان بیشتر است. مطالعه ای توسط Moses و همکارانش درسال 1989 در آمریکا نشان داده است که51 % دختران کم وزن ادعا کرده اند که به شدت از چاق شدن می ترسیده اند و بی توجه به وزن فعلی خود و بدون داشتن اطلاعات تغذیه ای کافی اقدام به کاهش وزن کرده اند. ü عوارض رژیم های غذایی برای کاهش وزن در دوره بلوغاثرات زیانبار کاهش وزن برسلامتی ممکن است در افرادی که اضافه وزن ندارند اما دریافت کالری خود را به شدت محدود می کنند بیشتر باشد. در این افراد کاهش توده عضلانی بیشتر از توده چربی است. رژیم غذایی که با محدود کردن وعده های غذایی و یا ناشتایی همراه باشد منجر به کاهش وزن سریع میشود که اساساً به علت کاهش آب بدن و توده عضلانی است. اثرات زیانبار رژیم غذایی کاهش وزن در دوره بلوغ علاوه بر اختلال رشد، شامل کمبودهای تغذیه ای، اختلالات قاعدگی، ضعف، خستگی، گیجی، افسردگی، تحریک پذیری، یبوست، نداشتن تمرکز حواس و اشکال در خوابیدن است. تنفس بدبو، ریزش مو و خشکی پوست از عوارض رژیم های غذایی با محدودیت شدید کالری است. افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه و صفرا نیز از عوارض جدی تر اینگونه رژیم های غذایی است. متاسفانه تاخیر رشد و تاخیر در بلوغ جنسی در اثر دریافت ناکافی غذا با کوتاه قدی غیر قابل جبران دراثر کمبود مواد مغذی به ویژه ریز مغذیها گزارش شده است. 39% این موارد با اختلالات غذا خوردن همراه بوده است و اصلاح آن منجر به جبران رشد از دست رفته نشده است. بنابراین دانش آموزان درسنین بلوغ به ویژه دختران باید بدانند که رژیم های کاهش وزن در این دوره ممکن است منجر به کوتاه ماندن قد شود و علاوه بر آن به علت بروز انواع کمبودهای تغذیه ای، سلامت آنان به خطر افتاده و با مشکلات متعددی که قبلاً شرح داده شد مواجه می شود. اختلالات تغذیه ایچاقی چاقی کودکان و نوجوانان درحال حاضر یک مشکل تغذیه ای رو به افزایش درکشورهای توسعه یافته بشمار میرود. براساس آخرین اطلاعات حداقل 27درصد کودکان و 21 نوجوانان در آمریکا چاق هستند که معرف 54 درصد افزایش درچاقی کودکان و 39 درصد افزایش درچاقی نوجوانان آمریکایی در دو دهه اخیر است. با این روند هشدار دهنده افزایش چاقی در کودکی و نوجوان، محققین تخمین می زنند که 70 درصد نوجوانان چاق، بزرگسالان چاق خواهند بود و حتی این خطر وجود دارد که این افراد در دوران بزرگسالی دچار چاقی مفرط شوند. بررسی کشوری در سال 1377 (ANIS) درزمینه ارزیابی رشد کودکان زیر 5 سال ایران نشان داده است که 6/4 درصد پسران و 1/4 درصد دختران در مناطق شهری و روستایی کشور چاق هستند. اگر چه چاقی در حال حاضر مشکل عمده کودکان کشور ما به شمار نمیرود ولی با توجه به عوارض و پیامدهای آن پیشگیری حائز اهمیت است. مدارک موجود حاکی از آن است که چاقی کودکی بیشتر متاثر از عوامل محیطی است و نشان دهنده آن است که خانواده و جامعه درایجاد رفتارها و عادات صحیح غذایی درست عمل نکرده است. درمقابل، چاقی نوجوانی هم به عواملی محیطی و هم به عوامل ژنتیکی بستگی دارد. چاقی در دوران نوجوانی در اغلب اوقات به چاقی بزرگسالی می انجامد که با افزایش خطر ابتلا به دیابت، بیماریهای قلبی-عروقی و افزایش فشار خون همراه است. گزارش برنامه بسیج ملی آموزش کلسترول در آمریکا در سال 1976 حاکی از آن است که کودکان چاق بیشتر در معرض خطرمشکلات بهداشتی شامل کاهش توانمندی جسمی (به علت مشکلات ارتوپدی و ریوی، مقاومت به انسولین وافزایش فشارخون) هستند. چاقی در کودکان منجر به افزایش کلسترول بد و کاهش کلسترول خوب می شود. علاوه براین، در کودکان چاق بلوغ زودرس وجود دارد و به همین علت دوران رشد استخوانهای طولی در آنها کوتاهتر است که منجر به کوتاهی قد خواهد شد. برای پیشگیری از چاقی نوجوانی، انجمن قلب آمریکا توصیه های ذیل را ارائه کرده است. این نکات به والدین و دانش آموزان باید آموزش داده شود: برنامه غذایی خود را طوری تنظیم کنید که کالری حاصل از چربی ها بیش از 30 درصد نباشد. برنامه غذایی خود را تعدیل نمایند اما مصرف چربی را چون نوجوانان در دوران رشد هستند نباید حذف کنید. نوجوانان را تشویق کنید که بجای تنقلات پرچربی از میان وعده های سالم مثل میوه ها و سبزی ها استفاده نمایند. نوجوانان می بایستی فعالیت بدنی خود را با ورزش هایی مثل پیاده روی و دوچرخه سواری افزایش دهند. غذا نباید بعنوان پاداش و جایزه به کودکان داده شود. به نوجوانان توصیه کنید که هر روز براساس یک برنامه منظم ورزش کنند. والدین و معلمان وقت ورزش نوجوانان را نسبت به کارهای دیگر در اولویت قرار دهند. نوجوانان نباید برنامه ورزشی خود را برای انجام کارهای دیگر تعطیل کنند. والدین باید خودشان الگوی مناسب برای دریافت غذای روزانه و فعالیتهای ورزشی باشند. علاوه بر این والدین باید از تناسب اندام، تصوری واقع بینانه داشته باشند و یک انتظار منطقی از فرم بدن کودک و نوجوان با توجه به وضعیت بدنی خود، اقوام و سابقه فامیلی داشته باشند. اضافه وزن درهنگام رشد امری طبیعی است و فقط زمانی که اضافه وزن زیاد و غیر طبیعی است باید کنترل شود. بی اشتهایی عصبی (Anorexia Nervosa) بی اشتهایی عصبی یک اختلال تغذیه ای است که در دوره بلوغ ممکن است بروز نماید. اغلب نوجوانانی که دچار این مشکل میشوند افرادی زیرک، حساس، باهوش و تحریک پذیر هستند. کمک به نوجوانان دچار بی اشتهایی عصبی از نظر تغذیه ای حائز اهمیت است. در بی اشتهایی عصبی که با محدود کردن دریافت کالری منجر به کاهش وزن یا ایجاد اختلال در افزایش وزن دوران بلوغ میشود، تمایل به لاغرتر بودن و توهم چاق بودن وجود دارد. تمایل به لاغر بودن در میان دختران معمولتر است. این دختران علیرغم اینکه لاغرند فکر می کنند که چاق هستند و دچار توهم چاق بودن هستند. این علامت می تواند مشخص کننده بی اشتهایی عصبی باشد. شیوع بی اشتهایی عصبی شناخته شده 0.5 تا 4 درصد دردختران نوجوان است. شیوع بی اشتهایی شناخته نشده و بدون علامت چندین برابر بیشتر است. این افراد بیشتر در معرض خطر هستند زیرا کمتر به پزشک مراجعه می کنند و بیشتر برعادات غذایی غلط و کنترل وزن خود اصرار می نمایند. بی اشتهایی عصبی منجر به آمنوره (قطع قاعدگی)، هیپوترمی یا کاهش دمای بدن و نارسایی قلبی-عروقی خواهد شد. وزن کم، آمنوره و تغذیه ناکافی، دختران دچار بی اشتهایی عصبی را به پوکی استخوان مستعد می نماید. هیپوترمی موجب عدم تحمل سرما و اختلال در ضربان قلب میشود. ناپایداری سیستم قلب و عروق نهایتاً منجر به ضعف، خستگی، گیجی، غش و مرگ خواهد شد. بهترین راه برای ارزیابی نوجوانان دچار بی اشتهایی عصبی استفاده از BMI ( نمایه توده بدنی ) است نوجوانانی که دچار بی اشتهایی عصبی هستند معمولاً BMI کمتر از 18 دارند این افراد باید برای درمان به متخصص تغذیه معرفی شوند. بولمیا (Bulimia Nervosa) بولمیا نیز یکی دیگر از اختلالات تغذیه ای است که مبتلایان به آن معمولاً درغذا خوردن زیاده روی می کنند و سپس با وادار کردن خود به استفراغ، سعی در کاهش وزن و لاغر شدن دارند. نوجوانان نیز ممکن است به دلایل متعددی دچار بولمیا شوند. هیجان واضطراب، عدم اعتماد به نفس و خصوصیات فردی از عواملی هستند که خطر بروز اختلال را تشدید می کنند. عوارض بولمیا عبارت است از خستگی، ضعف و کاهش تمرکز حواس که در ارتباط با دریافت ناکافی انرژی و سایر مواد مغذی است. در این افراد نیز مانند مبتلایان به بی اشتهایی عصبی، سوء تغذیه به تنهایی میتواند موجب تغییرات متعدد درغدد داخلی از جمله اختلال قاعدگی شود. به علت محدود کردن برنامه غذایی علائم هیپوتیروئیدیسم مانند هیپوترمی، بالارفتن کلسترول خون و یبوست ممکن است وجود داشته باشد. بروز این اختلال درنوجوانان شایع نیست اما به علت عوارض متعدد آن برسلامت لازم است مراقبین بهداشت مدارس و والدین از این اختلال آگاه باشند. مهمترین راه پیشگیری از بروز این اختلال تغذیه ای، ایجاد رفتارهای غذایی صحیح از دوران کودکی، افزایش آگاهی های تغذیه ای و مطلع ساختن دانش آموزان و نوجوانان از خطرات رژیم های غذایی نامتعادل است. کم خونی فقر آهن کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن، از مشکلات عمده تغذیه ای و بهداشتی کشور است. گروههایی که بیشتر در معرض کم خونی فقر آهن قرار دارند شیرخواران، کودکان زیر 6 سال، نوجوانان بخصوص دختران نوجوان و زنان در سنین باروری بخصوص زنان باردار هستند. پسرا ن و نوجوانان و مرداان بالغ هم ممکن است دچار کم خونی فقر آهن بشوند اما این خطر در آنها کمتر است. شبکه بهداشت و درمان شهرستان کلات
واحد سلامت مدارس و جوانان منبع: http://www.mums.ac.irدانشگاه علوم پزشكي مشهدنظرات شما عزیزان:
|
||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||
<-PollName->
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
به سرعت عصباني و خشمگين مي شود در عين حال به سرعت پشيمان گشته و خود را سرزنش مي كند و به طور كلي ناسازگار است.